Terwijl internationale reizigers in groten getale de ongerepte fjorden en spectaculaire berglandschappen in Noorwegen blijven ontdekken, bereidt het land zich voor op de invoering van een nieuwe toeristenbelasting om de druk van overtoerisme te beheersen. De belasting geldt voor overnachtingen in hotels, pensions, vakantieverhuur en cruisepassagiers. Vanaf de zomer van 2026 zullen toeristen een heffing van 3% betalen. Deze belasting maakt deel uit van een bredere strategie van de Noorse overheid om het toerisme duurzaam te laten groeien.
Terwijl cruisepassagiers eerder vrijgesteld waren van de belasting zullen zij nu ook de extra toeslag moeten betalen. De maatregel komt er na toenemende zorgen over de impact van massatoerisme op lokale infrastructuur en kwetsbare natuurgebieden, vooral in populaire bestemmingen zoals Geirangerfjord, Ålesund en de Lofoten. Noorwegen registreerde in 2024 een recordaantal van 5,9 miljoen cruisebezoeken aan havens en 38,6 miljoen overnachtingen – beide cijfers zijn historisch hoog.
Flexibel systeem voor lokale aanpassing
In tegenstelling tot sommige Europese landen is de toeristenbelasting in Noorwegen niet verplicht op nationaal niveau. Gemeenten kunnen zelf beslissen of ze de belasting invoeren. Zij moeten daarbij aantonen dat toerisme een zware druk legt op openbare diensten of voorzieningen. Ook moeten zij een gedetailleerd bestedingsplan indienen over hoe de inkomsten zullen worden aangewend.
LEES OOK: SPAANSE CRUISEBESTEMMING VERHOOGT BELASTING VOOR CRUISEPASSAGIERS
De opbrengst van de belasting moet verplicht worden geïnvesteerd in toeristische infrastructuur, zoals wandelpaden, parkeerplaatsen, toiletten en bewegwijzering. Op die manier wil men vermijden dat lokale gemeenschappen opdraaien voor de kosten van het groeiende toerisme. Gemeenten kunnen de belasting bovendien seizoensgebonden invoeren, bijvoorbeeld alleen in de drukke zomermaanden.
De belasting geldt niet voor caravans, campers en pleziervaartuigen, om bezoekers aan te moedigen gebruik te maken van officiële campings en jachthavens in plaats van wild te kamperen. Noorwegen kent het eeuwenoude recht op vrije toegang tot de natuur, het zogeheten allemannsretten, dat iedereen toestaat om te wandelen en te kamperen op ongecultiveerde grond. Dit diepgewortelde culturele gebruik werd expliciet beschermd tijdens het opstellen van de wetgeving. Er wordt wel gedebatteerd over het al dan niet belasten van verhuurcampers, vooral in landelijke gebieden met een tekort aan afvalverwerking en parkeerfaciliteiten.
Cruise-industrie onder de loep
Een belangrijk verschil met eerdere voorstellen is dat cruisepassagiers nu wél onder de belasting vallen. In 2024 ontving Noorwegen 3.654 cruiseschepen, goed voor 5,9 miljoen passagiers (als je alle bezoeken per haven optelt) of zo’n 1,5 miljoen unieke cruisetoeristen. Daarmee blijft de cruise-industrie een belangrijk maar complex onderdeel van het Noorse toerisme.
Milieuorganisaties en lokale bewoners hadden al langer kritiek op de ecologische en logistieke impact van cruises, ondanks de economische voordelen. Kleine plaatsen zoals Geiranger worden regelmatig overspoeld door duizenden bezoekers terwijl de voorzieningen ontoereikend zijn. Lokale frustratie over verkeer, afval en drukte groeit.
Grote cruisehavens zoals Bergen en Ålesund nemen intussen eigen maatregelen. Bergen beperkt sinds kort het aantal cruiseschepen tot vier per dag en het aantal passagiers tot 8.000. Ålesund verwelkomde in 2024 meer dan 650.000 cruisepassagiers; Bergen bijna 600.000. Een belasting van 3% op deze aantallen zou miljoenen euro’s extra opleveren, die opnieuw geïnvesteerd kunnen worden in allerlei infrastructuurverbeteringen.
LEES OOK: BRUGGE VOERT NIEUWE TAKS IN VOOR CRUISE-EN AUTOCARTOERISTEN
De toenemende cruisedruk is mede het gevolg van veranderende routes in de sector. Door hoge brandstofprijzen schrappen rederijen langere reizen naar de Middellandse Zee of de Canarische Eilanden en richten ze zich op kortere noordelijke routes. Daardoor zien havens zoals Olden, Flåm en Molde meer cruiseverkeer dan ooit, vaak zonder dat hun voorzieningen worden aangepast aan de groei.
Europese trend en aandacht voor het Arctisch gebied
Noorwegen sluit met deze belasting aan bij een bredere Europese trend. Zo voert Venetië sinds 2024 een toegangsprijs van €5 in op drukke dagen, oplopend tot €10 zonder reservering. Op de Balearen werd de cruisebelasting verhoogd tot €6 per dag, terwijl Barcelona €8 per bezoek rekent. Amsterdam verhoogde zijn toeristenbelasting tot 12,5% en de cruiseheffing tot €14. In IJsland betalen cruisepassagiers sinds 2025 zelfs 2.500 ISK (ongeveer €18) per persoon per dag.
Toch benadrukken Noorse beleidsmakers dat hun maatregel niet bedoeld is om toeristen te ontmoedigen. Het doel is een eerlijker, duurzamer toerismemodel, waarin bezoekers ook bijdragen aan het behoud van de natuur en voorzieningen die hun reis mogelijk maken.
LEES OOK: GRIEKENLAND BELAST CRUISES NAAR POPULAIRE EILANDEN
Er wordt daarnaast gekeken naar extra maatregelen voor het kwetsbare Arctische gebied van Svalbard (Spitsbergen). Deze afgelegen eilandengroep, bekend om zijn gletsjers, pooldieren en unieke ecosystemen, is steeds populairder bij expeditiereizen. Er wordt overwogen om een aparte bezoekersbijdrage in te voeren, waarmee men het kwetsbare milieu kan beschermen en het aantal bezoekers beter kan beheren. Door de unieke juridische en ecologische status vraagt Svalbard om een aparte aanpak.
Evenwicht tussen groei en behoud
De toeristenbelasting van 2026 is een stap in de richting van een evenwichtiger toerismemodel voor Noorwegen. Met stijgende bezoekersaantallen en beperkte infrastructuur op veel populaire locaties, is het essentieel dat het land tijdig investeert in duurzame oplossingen.
Voor toeristen is de financiële impact gering, maar het verschil dat ze kunnen maken is groot. Door een kleine bijdrage te leveren aan de bestemmingen die ze bezoeken, helpen zij mee aan het behoud van wat Noorwegen zo bijzonder maakt. En voor het land zelf betekent dit beleid hopelijk dat het zijn unieke natuur en cultuur ook in de toekomst gastvrij kan blijven delen.