Europa staat aan de vooravond van een opmerkelijke transformatie van zijn buitengrenzen. Het veelbesproken en meermaals uitgestelde Entry-Exit System (EES) van de Europese Unie is officieel van start gegaan. Vanaf zondag 12 oktober 2025 begint de gefaseerde invoering van dit digitale in- en uitreissysteem, wat ingrijpende veranderingen met zich meebrengt voor de miljoenen niet-EU-burgers die jaarlijks het Schengengebied bezoeken. Dit systeem, dat uiteindelijk de stempel in het paspoort zal vervangen, belooft snellere, efficiëntere en vooral veiligere grensovergangen. Maar wat houdt EES precies in en voor wie geldt het?
Wat is het Entry-Exit System (EES)?
Het Entry-Exit System is een geautomatiseerd IT-systeem dat de grenscontrole van burgers van buiten de Europese Unie (de zogenaamde derde landen) registreert die naar een Schengenland reizen voor een kort verblijf van maximaal 90 dagen binnen een periode van 180 dagen.
Belangrijk om te weten:
- Geen vervanging van paspoortcontrole: EES vervangt niet de fysieke controle door grensbeambten, maar automatiseert het registratieproces.
- Digitale Stempel: Het handmatig afstempelen van paspoorten wordt geleidelijk vervangen door een digitale log van de in- en uitreisdata, samen met de plaats van overgang.
- Biometrische Registratie: Voor het eerst zullen de meeste niet-EU-burgers bij de grens hun biometrische gegevens moeten registreren: een gezichtsfoto en (vanaf 12 jaar) vingerafdrukken. Deze registratie vindt plaats via zelfbedieningskiosken of bij de grensbeambte.
- Doelstellingen: De EU noemt het EES “de digitale ruggengraat van het nieuwe gemeenschappelijke asiel- en migratiekader”. De hoofddoelen zijn:
- Versnelling en Efficiëntie: Snellere en modernere grenscontroles door digitalisering.
- Veiligheid: Het identificeren van overblijvers (personen die hun toegestane verblijfsduur overschrijden), het voorkomen van irreguliere bewegingen en het tegengaan van identiteits- en documentfraude.
- Gegevensgebruik: De verzamelde data kunnen worden gebruikt door grenswachten, visum- en immigratieautoriteiten, lokale politie en Europol voor wetshandhavings- en veiligheidsdoeleinden.
Waar en voor wie geldt EES?
Het EES is van toepassing in het Schengengebied, dat bestaat uit 25 van de 27 EU-lidstaten, plus IJsland, Liechtenstein, Noorwegen en Zwitserland. Populaire vakantielanden zoals Spanje, Frankrijk, Portugal, Griekenland en Italië vallen hieronder.
Uitzonderingen zijn Ierland en Cyprus. Beide landen zijn wel EU-lidstaten, maar maken geen deel uit van de Schengenzone en blijven vooralsnog paspoorten handmatig afstempelen.
De doelgroep: niet-EU-burgers
Het systeem richt zich op niet-EU-burgers (reizigers die niet de nationaliteit hebben van een EU-land, IJsland, Liechtenstein, Noorwegen of Zwitserland) die voor een kort verblijf reizen, of zij nu wel of geen visum nodig hebben.
Belangrijke vrijstellingen
Hoewel het systeem breed wordt uitgerold, zijn er diverse belangrijke uitzonderingen waarbij registratie in het EES niet vereist is. Dit zijn onder andere:
- Burgers van de Europese landen die EES gebruiken, inclusief Cyprus en Ierland.
- Niet-EU-burgers met een verblijfsvergunning of een visum voor lang verblijf in een van de Schengenlanden.
- Houders van een verblijfskaart en in rechte lijn verwant aan een EU-burger.
- Diplomaten, staatshoofden en bepaalde grensarbeiders.
- Burgers van Andorra, Monaco, San Marino en houders van een paspoort van Vaticaanstad/Heilige Stoel.
Gefaseerde invoering
De Europese Unie heeft gekozen voor een gefaseerde invoering om technische problemen op te vangen en de impact op de reisstroom te minimaliseren. Hoewel de lancering op 12 oktober 2025 begint, moet het systeem uiterlijk op 10 april 2026 volledig operationeel zijn voor alle reizigers van buiten de EU.
Tijdens deze overgangsperiode blijven lidstaten hun reisdocumenten afstempelen als back-up. De EU streeft naar een registratie van 10% van de grensovergangen na één maand, 35% na drie maanden, en volledige dekking na zes maanden.
Impact op reisroutes: Dover, Eurotunnel en Eurostar
De implementatie van EES gebeurt op verschillende plaatsen in verschillende snelheden:
- Dover en Eurotunnel: Passagiers die via de haven van Dover reizen (voet- en buspassagiers) ervaren de nieuwe faciliteiten al vanaf de start. Voor de Eurotunnel geldt dit voor buspassagiers. Bezorgdheid over lange wachttijden is er, maar zowel de haven van Dover als Eurotunnel beweren volledig voorbereid te zijn en verwachten geen buitensporige vertragingen.
- Eurostar: De registratie wordt geleidelijk uitgerold. Terminals voor pre-registratie zijn geïnstalleerd op vertrekpunten zoals London St Pancras International.
- Luchtvaart: Luchthavens voeren de veranderingen in op basis van hun eigen schema’s. Duitsland begint bijvoorbeeld in Stuttgart en schaalt dan op naar hubs zoals Frankfurt.
Focus op België: Brussels Airport in de startblokken
Brussels Airport (BRU) heeft de nodige infrastructuur voorzien ter ondersteuning van de Federale Politie, die verantwoordelijk is voor de grenscontrole in België. De investeringen zijn aanzienlijk:
- 12 nieuwe grenscontroleboxen bij aankomst.
- 33 camera’s voor gezichtsopnames in alle grensboxen.
- 61 pre-registratiekiosken om niet-Europese passagiers hun gegevens te laten registreren voor aankomst bij de controleur.
- 36 nieuwe e-gates (automatische grensdoorgangen).
In een eerste fase in België zullen alleen de datum van in- en uitreis en paspoortgegevens (zoals telefoonnummer, e-mailadres en vluchtnummer) worden opgenomen. De opname van biometrische gegevens wordt later ingevoerd. De EES-controles zullen aanvankelijk slechts op bepaalde momenten gebeuren, met de volledige implementatie uiterlijk op 10 april 2026.
Brussels Airport is momenteel vragende partij om onderdanen van bepaalde derde landen zo snel mogelijk de nieuwe e-gates (bij aankomst en vertrek) te laten gebruiken, aangezien dit de wachttijden voor de grensboxen aanzienlijk kan verkorten. Voor Belgische en Europese passagiers verandert er overigens niets; zij blijven de e-gates gebruiken.
Praktische werking: stap-voor-stap registratie
Bij de eerste grensovergang na de invoering van het EES door de lidstaat, zal de reiziger een self-service scherm of kiosk gebruiken om de registratie te voltooien.
Het registratieproces:
- Paspoortgegevens: Registratie van naam, paspoortdetails en de geplande datum en plaats van in- en uitreis.
- Biometrie (gezicht en vingerafdrukken): Het systeem maakt een gezichtsfoto en scant de vingerafdrukken (kinderen onder 12 jaar zijn vrijgesteld van vingerafdrukscans).
- Dossier: Na deze eerste registratie worden de gegevens opgenomen in een EES-dossier, dat bij toekomstige reizen binnen de bewaartermijn van drie jaar slechts geüpdatet hoeft te worden, wat het proces aanzienlijk versnelt.
Wat als iemand weigert zich te laten registreren? De EU is duidelijk: als een persoon weigert een gezichtsfoto te laten maken of vingerafdrukken af te staan, wordt de toegang geweigerd.
Gegevensbescherming en veiligheid
De digitaal verzamelde gegevens in het EES worden in de regel drie jaar bewaard, waarna ze worden gewist (met enkele uitzonderingen). Dit is aanzienlijk langer dan de handmatige stempel.
De bewaarde informatie is toegankelijk voor grens-, visum- en immigratieautoriteiten, evenals voor lokale politie en Europol. De EU benadrukt dat de overdracht van deze gevoelige informatie naar landen buiten Schengen of internationale organisaties (zoals een VN-orgaan) alleen onder strikte voorwaarden plaatsvindt. Het doel is de veiligheid te verbeteren door beter toezicht te houden op wie het Schengengebied binnenkomt en verlaat, wat helpt bij de strijd tegen ernstige misdrijven en terrorisme.
Een nieuw tijdperk van reizen
Het Entry-Exit System markeert een onvermijdelijke verschuiving naar digitale grenscontrole in Europa. Hoewel de gefaseerde invoering en de bijkomende eerste registratietijd op korte termijn wellicht enige onzekerheid of lichte vertragingen kunnen veroorzaken, is de langetermijnvisie helder: modernere, snellere en veiligere grensovergangen.
Voor niet-EU-burgers die regelmatig naar het Schengengebied reizen, zal de eenmalige, eerste registratie een investering in de toekomst zijn. Bij latere reizen binnen de drie jaar nadien zou het proces aanzienlijk vlotter moeten verlopen, waardoor er uiteindelijk minder tijd aan de grens wordt besteed en het gemakkelijker wordt om de 90/180-dagenregel te handhaven, met volledige transparantie en duidelijkheid over de toegestane verblijfsduur.
Meer informatie vind je op de website van de Europese Unie: https://travel-europe.europa.eu/nl/ees/what-is-the-ees
Schrijf je nu in op onze nieuwsbrief en ontvang inspirerende reistips.